Przełom XIX i XX wieku stał się jednym z kluczowych momentów w historii edukacji. W tym okresie pochodząca z Włoch Maria Montessori opracowała swój innowacyjny system wychowawczy dbający o wszechstronny rozwój dziecka.
Obecnie coraz więcej rodziców decyduje się na kształcenie swoich pociech w duchu metody Montessori. Warto wiedzieć na czym polega, w jakich okolicznościach powstała i dlaczego jest dobrym wyborem.
Nauka Montessori – kiedy powstała?
Maria Montessori rozpoczęła swoją pracę od badań dzieci z problemami psychicznymi, które przebywały w zamkniętych pomieszczeniach. Obserwowała je i doskonaliła wymyślony przez siebie system edukacyjny. Na przestrzeni czasu dzieci, z którymi pracowała osiągały wyższe wyniki w nauce niż dzieci zdrowe.
W 1907 roku otworzyła pierwszą instytucję wychowawczą Casa dei Bambini – Dom dziecięcy, w jednej z najbiedniejszych dzielnic Rzymu.
W pracy Montessori nieważne było pochodzenie dziecka – czy to narodowościowe, czy społeczne. Maria na każde dziecko patrzyła indywidualnie. Tego rodzaju podejście połączone z wnikliwą obserwacją dało podwaliny do stworzenia metody Montessori.
Więcej na temat historii metody Montessori przeczytasz we wpisie: https://mamazmontessori.pl/metoda-montessori-poczatki/
Metoda Montessori – jakie są jej główne założenia?
Wokół metody Montessori narosło wiele mitów. Związane są one głównie z niewiedzą jak i brakiem rzetelnych informacji, których często szukamy w internecie.
Metoda Montessori to w wielkim uproszczeniu podążanie za dzieckiem oraz wspieranie jego samodzielności w stawaniu się niezależną jednostką. Nauka Montessori jest jedną z najpopularniejszych form edukacji alternatywnej na całym świecie.
Pozwala dziecku na poznawanie świata m.in. za pomocą zmysłów. To doświadczanie, które wykorzystuje naturalne predyspozycje dziecka oraz jego chłonność umysłu oraz fazy sensytywne. Nauka metodą Montessori pozwala na wszechstronny rozwój oraz możliwość indywidualnego podejścia. Pozwala ona na wykorzystanie wewnętrznych predyspozycji każdego dziecka.
Jednym z kolejnych założeń jest danie dziecku wolności. Wolność jest szeroko rozumiana jako możliwość wyboru aktywności, które chce rozwijać (pracy z pomocami), to również wolność związana z wyborem miejsca, czasu pracy czy towarzystwa osób. Dziecko staje się decyzyjne i dzięki temu z większą chęcią sięga po materiały edukacyjne, które dajemy mu właśnie ta możliwość wyboru.
Nauka metodą Montessori to również brak kar i nagród. Dążymy do tego, aby dziecko robiło pewne rzeczy nie pod przymusem a w zgodzie ze swoją wewnętrzną motywacją. Nie znajdziemy w klasie tablic motywacyjnych czy ocen. Zauważymy natomiast stolik pokoju, który służy do rozwiązywania konfliktów, które są nieuniknione w grupie społecznej. Wykluczamy niezdrową rywalizację wśród dzieci oraz pokazujemy szacunek i równość wobec wszystkich.
Więcej na temat kar i nagród w Montessori przeczytasz tu:
Co zamiast kar i nagród?
Kary i nagrody w systemie Montessori
Na czym polega metoda Montessori?
System edukacji oparty o metodę Montessori to holistyczne podejście do dziecka i jego rozwoju. Dba on o rozwój dziecka we wszystkich dziedzinach życia przy jednoczesnym uwzględnieniu jego indywidualnych preferencji oraz zdolności. To zupełnie inne podejście niż to znane z klasycznych szkół.
W tej metodzie wszystko przebiega w inny sposób – nawet rola nauczyciela została całkowicie zmieniona. Nauczyciel Montessori jest obserwatorem, który poprzez swoje spostrzeżenia jest w stanie umożliwić dziecku naukę wedle jego potrzeb. Dba o odpowiednie zasoby i otoczenie sprzyjające nauce i poznawaniu świata.
Materiały do nauki to odejście od zwyczajnych podręczników i zastąpienie ich pomocami Montessori oddziałującymi na wszystkie zmysły dziecka. Pomoce edukacyjne stworzone w oparciu o pedagogikę Marii Montessori są niezwykle różnorodne. Jest ich bardzo duży wybór, tak aby każde dziecko mogło znaleźć coś dla siebie.
Szkolna klasa także różni się od tej znanej nam z naszych podstawówek. To środowisko wspierające i rozwijające. To co wyróżnia montessoriańską przestrzeń od innych to umiar i porządek. Dzieci uczą się odkładania rzeczy na swoje miejsce oraz dbania o porządek w sali. Kolorystyka pomieszczeń jest delikatna i brakuje w nich krzykliwych, kolorowych elementów, które bardzo często utożsamiane są z konwencjonalną salą. Wszystko to, ma na celu uwypuklenie w przestrzeni pomocy Montessori, które są niezbędne w nauce metodą Montessori. W sali nie znajdziemy typowych zabawek tylko drewniane pomoce edukacyjne, które zostały opracowane przez twórczynię metody. Wspierają one rozwój dzieci i uczą nowych kompetencji.
Sala wypełniona jest pomocami edukacyjnymi i elementami stymulującymi kreatywność, ciekawość oraz zapewniającymi komfort nauki. Atmosfera zaufania i otwartości zachęca dziecko do poznawania świata. Nie ma mowy o siedzeniu w jednym miejscu przez całe zajęcia. Swoboda to podstawa w edukacji Montessori.
Wszystko w klasie Montessori ma swoje miejsce. Pomoce na półkach ułożone są pod względem przynależności do swojego działu, do którego zostały sklasyfikowane. Każda pomoc w klasie występuje tylko w jednym egzemplarzu. Uczy to dzieci porządku, odkładania pomocy na swoje miejsce oraz czekania na swoją kolej. Materiały przygotowane zostały w estetyczny i atrakcyjny sposób. Niekompletny materiał zostaje usunięty z sali. Nie spełnia on wtedy swojej funkcji. Dziecko nie może realizować w celu kształcenia poprzez jakiś brak elementów pomocy.
Więcej o przedszkolu Montessori możesz przeczytać tutaj
Klasy zróżnicowane wiekowo
Nauka metodą Montessori podzielona jest na kilka szczebli edukacyjnych. Mamy w Polsce żłobki Montessori, przedszkola, szkoły podstawowe oraz licea. Dzieci uczęszczają do nich w grupach zróżnicowanych wiekowo. Każda placówka opiera swoją pracę w systemie trzech roczników. I tak kolejno: do żłobka będą uczęszczały dzieci od urodzenia do średnio 2,5/3 lat; przedszkole to edukacja dzieci 3-6 letnich a szkoła podstawowa to roczniki dzieci klas 1-3. Przypomina to relacje, które mamy w życiu.
Każde dziecko rozwija się indywidualnie a podział na urodzonych w jednym roku jest bardzo nienaturalny i występuje tylko i wyłącznie w tradycyjnym szkolnictwie. Dzieci nawiązują ze sobą często relacje ze wzglądu na swoje zainteresowania a nie ze względu na datę swojego urodzenia. Takie rozwiązanie pozwala na współczerpanie od siebie nawzajem. Młodsze dzieci uczą się od starszych a te starsze pomagają młodszym w ich codziennym funkcjonowaniu.
Nauka metodą montessori – zalety
W przeciwieństwie do tego, co znamy z tradycyjnych szkół, w edukacji Montessori kładzie się duży nacisk na dziecko jako indywidualną istotę o dużych możliwościach poznawczych. Wartości, które wypracowała Maria Montessori przez lata swojej pracy to kompletny rozwój dziecka w różnych dziedzinach oraz rozpoznawanie jego predyspozycji i preferencji już od wczesnych etapów życia.
Nauka w duchu Montessori nie jest tylko przyswajaniem wiedzy, suchych faktów. To kompleksowy rozwój człowieka, aby był przystosowany do życia w społeczeństwie i mógł się realizować na każdym poziomie życia. Proces uczenia się ma być przyjemny, dawać radość i kształtować poczucie własnej wartości. Jest to podejście, o którym niestety w tradycyjnych szkołach często się zapomina.
Przede wszystkim metoda Montessori oparta jest na badaniach naukowych z dziedziny psychologii. Dlatego tak dobrze jest w stanie oddziaływać na pozytywny rozwój każdego dziecka. Możliwość wyboru i różnorodność możliwości wspierają indywidualizm i wolność uczniów.
Maria Montessori zwróciła również uwagę na biologiczny rozwój dziecka i podzieliła go na okresy, które sprzyjają rozwojowi innych umiejętności. Tak kompleksowe podejście do edukacji wyróżnia Metodę Montessori na tle innych systemów.
Metoda ta zyskuje popularność wśród rodziców. Twórczyni owej metody była niezwykle świadomą i wnikliwą badaczką oraz obserwatorką dzieci. Nauka wedle jej systemu to fantastyczny sposób na pracę z dzieckiem i zadbanie o jego przyszłość.