Maria Montessori była włoską lekarką, która poświęciła swoje życie pracy z dziećmi oraz rozwijaniu swojej metody edukacyjnej. Szkoliła nauczycieli na całym świecie. Publikowała owoce swojej pracy jak i jeździła z wystąpieniami, które inspirowały nauczycieli w różnych zakątkach naszego globu.
Rys historyczny – dzieci z zaburzeniami a Montessori
W pracy Montessori nieważne było pochodzenie dziecka – czy to narodowościowe, czy społeczne. Maria na każde dziecko patrzyła indywidualnie. Tego rodzaju podejście połączone z wnikliwą obserwacją dało podwaliny pod Metodę Montessori.
W swoich pierwszych doświadczeniach Maria Montessori skupiła się więc głównie na pedagogice specjalnej. Inspirowała się twórczością Jeana–Marca Gasparda Itarda oraz Edwarda Seguina. Ci dwaj francuscy lekarze i pedagodzy poprzez zastosowanie pomocy dydaktycznych pomagali dzieciom upośledzonym umysłowo zwłaszcza w obszarze kształcenia zmysłów. Maria Montessori wzbogaciła stworzone przez nich pomoce co dało świetne rezultaty edukacyjne.
Kiedy zauważyła ogromny potencjał, który drzemał w dzieciach niepełnosprawnych, zaczęła swoje rozważania przenosić na dzieci zdrowe.
Casa dei Bambini – pierwszy Dom Dziecięcy
W niedługim czasie Maria Montessori otrzymała propozycję zorganizowania i kierowania placówką w ramach projektu socjalnego, w ramach którego miałą powstać świetlica dla dzieci z ubogich rodzin w dzielnicy San Lorenzo w Rzymie. 6 stycznia 1907 roku otwarto przedszkole CASA DEI BAMBINI (DOM DZIECIĘCY), w którym przebywało około 50 dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Opiekę nad nimi pełniła Maria Montessori wraz z pomocami, które początkowo nie posiadały żadnych kwalifikacji. Z czasem uległo to zmianie.
Często rodzicom z powodu braku środków finansowych brakowało pomysłu na zapewnienie swoim dzieciom opieki. Maria Montessori postanowiła stworzyć miejsce, które będzie dostępne dla każdego, bez względu na pochodzenie, status społeczny czy finansowy.
Początkowo praca z dziećmi polegała głównie na nauczaniu ich obowiązujących zasad i zachowaniu higieny. W programie znajdowały się również lekcje z grzeczności i dobrego wychowania. Sala, którą miała w posiadaniu Maria Montessori była urządzona dość tradycyjnie. Znajdowały się w niej ławki szkolne, tablica i wysokie regały. Marii Montessori nie podobał się ten wystrój. Jak na tamten czas nowatorskim podejściem było usunięcie przez nią ławki szkolnej, która była synonimem uwięzienia i braku ruchu. Zastąpiła ciężkie meble – lekkimi, które można było z łatwością przesuwać.
Uważała ona bowiem, iż dobrze przygotowane otoczenie pozwala ograniczyć praktycznie do minimum angażowanie się dorosłego. Szklane i ceramiczne naczynia, które mogą ulec stłuczeniu ćwiczą koncentrację, skupienie i uważność. Każda rzecz mająca swoje miejsce pozwala z łatwością na jej odnajdywanie.
Dzieci w sali miały możliwość swobodnego poruszania się, nie miałby przypisanego swojego konkretnego miejsca. Na półkach zamiast zabawek swoje miejsce znalazły pomoce edukacyjne, które były opracowywane przez samą autorkę.
Obserwacja jako podstawowe narzędzie pracy nauczyciela Montessori
Maria Montessori swoją pracę w grupie przedszkolnej poparła na doświadczeniu, które posiadała wcześniej poprzez pracę z niepełnosprawnymi dziećmi. Już wtedy zauważyła, że jej podopieczni byli zaniedbani emocjonalnie, że brakowało im zajęcia, odpowiedniej stymulacji i dopasowaniu edukacji do ich poziomu rozwojowego. Poprzez obserwację dzieci wymyślała nowe pomoce edukacyjne, które teraz nazywamy pomocami Montessori.
Otoczenie, w którym znalazły się dzieci przedszkolne obfitowało w rozmaite przedmioty, które często możemy znaleźć w domu. Znajdowały się one w zasięgu wzroku dziecka i były dopasowane do ich wzrostu. W bardzo krótkim czasie zauważono zainteresowanie dzieci takimi zagadnieniami jak język i matematyka. To nie był czas, kiedy w edukacji tradycyjnej tak małe dzieci uczyły się czytać i pisać.
Maria Montessori została poproszona przez rodziców o to, aby do swojego przedszkola wprowadziła naukę literek i podstaw pisania. Umiejętności te niezwykle by pomogły w późniejszym życiu ich pociech. Stopień analfabetyzmu w tamtych czasach był bardzo wysoki.
“Pewnego razu odwiedziła mnie delegacja dwóch matek, które poprosiły, abym nauczyła ich dzieci czytania i pisania. Same były analfabetkami. Nieustępliwie odmawiałam, ponieważ tego typu działania były zupełnie dalekie od moich dążeń, jednak kobiety ponawiały prośbę.”
M. Montessori, Sekret dzieciństwa, Warszawa 2018, s. 163.
Początkowo, uważano to za nieosiągalne pragnienie i pomysł nie do zrealizowania jednak stopniowo wraz z obserwacją dzieci i nabywaniem przez nie różnych kompetencji rozwojowych, koncentracji i precyzji Maria Montessori opracowała materiał, którego używamy do dzisiaj w nauce czytania i pisania najmłodszych.
Popularyzacja metody Montessori
Wraz z upływem czasu metoda Montessori stawała się coraz bardziej popularna. Zaczęto zauważać postępy jakie odnoszą dzieci. Maria Montessori stawała się sławna, pisano o niej w prasie, przyjeżdżano, aby zobaczyć przedszkole, w którym dzieci uczą się pisać i czytać.
Metoda Montessori, która liczy przeszło 100 lat aktualnie jest obecna na całym świecie. Powstają żłobki, przedszkola i szkoły w prowadzone w tym duchu. Świadomość oraz chęć wyboru innej ścieżki, niż ta tradycyjna stały się coraz bardziej popularne.
A jak wyglądają aktualnie przedszkola Montessori? Sprawdź!